دنباله‌دار سوچینشان-اطلس (C/2023 A3) در روزهای آینده آن‌قدر روشن می‌شود که با چشم غیرمسلح در نیمکره شمالی دیده شود. این دنباله‌دار که آخرین بار ۸۰ هزار سال پیش، زمان نئاندرتال‌ها از زمین مشاهده شده، ممکن است به درخشان‌ترین دنباله‌دار دهه یا قرن تبدیل شود.

سوچینشان-اطلس در سال ۲۰۲۳ از سوی رصدخانه کوه بنفش چین و سیستم هشدار برخورد سیارک‌ها، «اطلس» کشف شد.

در حال حاضر، این دنباله‌دار در نزدیکی خورشید در صورت فلکی دوشیزه یا ویرگو است و در روزهای آینده ساکنان نیم‌کره شمالی می‌توانند آن را دقایقی پس از غروب آفتاب در نزدیکی محل غروب مشاهده کنند.

انتظار می‌رود درخشندگی دنباله‌های این دنباله‌دار پس از عبور از نزدیکی خورشید با تغییراتی مواجه شود و منظره‌ای خیره‌کننده‌ از خود ارائه دهد. تاکنون عکاسان نجومی در ایران و دیگر نقاط جهان تصاویر زیبایی از این دنباله‌دار ثبت کرده‌اند.

دنباله‌دار یا ستاره دنباله‌دار؟

گرچه بسیاری به غلط به این اجرام ستاره دنباله‌دار می‌گویند اما دنباله‌دارها اجرام آسمانی کوچک و یخی‌اند که از سنگ، گرد و غبار و یخ تشکیل شده‌اند و عموما در مدارهای باز یا بسته به دور خورشید حرکت می‌کنند.

زمانی که دنباله‌دارها به خورشید نزدیک می‌شوند، حرارت خورشید باعث گرم شدن سطح آنها می‌شود و گازها و ذرات یخ را به فضا منتشر می‌کنند. این فرآیند به دلیل تابش خورشید و بادهای خورشیدی منجر به تشکیل یک جو موقت و درخشنده به نام «کما» و یک دنباله طولانی از غبار و گاز به می‌شود.

دنباله‌دارها بیشتر از مناطق بیرونی منظومه شمسی، مانند کمربند کویپر و ابر اورت، سرچشمه می‌گیرند و گاهی به سمت خورشید حرکت می‌کنند.

ابر اورت کجاست؟

ابر اورت یک منطقه وسیع و کروی در لبه بیرونی منظومه شمسی است که تصور می‌شود محل تجمع تریلیون‌ها جرم یخی و سنگی باشد. این اجرام یخی شامل دنباله‌دارهایی هستند که ممکن است گاهی اوقات به دلیل تداخلات گرانشی، به سمت داخل منظومه شمسی حرکت کنند.

درخشش دنباله‌دار سوچینشان-اطلس

دنباله‌دار سوچینشان-اطلس طی چند سال گذشته با نزدیک‌تر شدن به خورشید، حدود یک میلیون برابر درخشان‌تر شده است. با این حال، پیش‌بینی دقیق اینکه دنباله‌دارها دقیقا چه شکلی خواهند بود، بسیار دشوار است.

این دنباله‌دار، احتمالا یکی از درخشان‌ترین دنباله‌دارهای دهه یا شاید قرن باشد. برخی پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که روشنایی آن حتی ممکن است از سیاره زهره نیز پیشی بگیرد؛ زهره پس از ماه و خورشید درخشان ترین جرم آسمانی است.

هم‌زمان برخی از ستاره‌شناسان مانند زدنک سکانینا معتقدند که این دنباله‌دار ممکن است در نزدیک‌ترین نقطه به خورشید (حضیض خورشیدی) تجزیه شود و روشنایی آن کاهش یابد.

اما بر اساس تصاویر ثبت شده از سوی رصدخانه خورشیدی سوهو در حال حاضر هیچ نشانه‌ای از تکه تکه شدن دنباله‌دار سوچینشان-اطلس وجود ندارد.

سوهو یک رصدخانه فضایی است که برای مطالعه خورشید و بخش‌هایی از فضای بین سیاره‌ای طراحی شده و هدف آن بررسی ساختار داخلی خورشید، اتمسفر آن (کرونا)، و بادهای خورشیدی است.

رصدخانه فضایی سوهو با استفاده از ابزاری به نام کورونوگراف قادر به ایجاد خورشید گرفتگی مصنوعی در میدان دید خود است.

در تصویر زیر که روز پنج‌شنبه ۱۹ مهر و با استفاده از کروناگراف سوهو ثبت شده، لکه طولانی سفید رنگ گسترده‌ای دیده می‌شود که همان دنباله‌دار سوچینشان-اطلس است.

حرکت سوچینشان-اطلس در آسمان

دنباله‌دار سوچینشان-اطلس هم‌اکنون در فاصله کمی از خورشید در صورت فلکی دوشیزه یل ویرگو قرار داد و در روزهای آتی از خورشید دورتر و دورتر می‌شود. این دنباله‌دار به تدریج ارتفاع بیشتری در آسمان پیدا می‌کند و تشخیص آن آسان‌تر می‌شود.

بهترین زمان و مکان برای مشاهده دنباله‌دار

در صورتی که اتفاق خاصی نیافتد طبق پیش‌بینی‌ها از ۲۰ مهر تا چهارم آبان مشاهده این دنباله‌دار امکان پذیر است. دنباله دار سوچینشان-اطلس در ۲۲ مهر به کمترین فاصله خود از زمین می‌رسد و از ساعت ۱۸:۱۷ تا ۱۸:۴۵ به وقت تهران با چشم غیرمسلح قابل مشاهده است.

هرچند استفاده از دوربین دوچشمی یا تلسکوپ با میدان دید وسیع می‌تواند مشاهده آن را جذاب‌تر کند اما انتظار می‌رود این دنباله‌دار به اندازه کافی درخشان شود تا با چشم غیرمسلح قابل مشاهده باشد.