گلرخ ایرایی، زندانی سیاسی، با نگارش نامه‌ای تجربه زیسته خود با شماری از زنان زندانی در ایران را روایت کرد. او با تاکید بر اینکه شرایط زندان‌ها و بازداشتگاه‌ها با هم متفاوت است، نوشت طی سال‌ها زیستن در فضای امنیتی زندان‌ها به این باور رسیده که حال خوب زندانیان نقطه مرگ ستمگر است.
ایرایی در این نامه که یکشنبه ۱۶ دی‌ماه در اینستاگرام او منتشر شد، به برخی صحبت‌های مطرح شده پس از انتشار ویدیویی از رقص زنان زندانی سیاسی هم‌بندش در زندان اوین واکنش نشان داد.
این زندانی سیاسی در این نامه تجربه‌ها و مشاهدات خود از زیستن همراه با رنج، مقاومت، امید و شادی هم‌بندی‌هایش، از جمله زنان محکوم به اعدام، در زندان‌های اوین، فرچک ورامین و آمل را روایت کرد.
او با روایت بخشی از ایام حبس خود در زندان‌های قرچک و آمل نوشت شماری از زنان هم‌بندی محکوم به اعدامش تا آخرین ساعت‌های مانده به اجرای حکمشان نیز با وجود رنج بسیاری که بر دوش می‌کشیدند، شاد بودند.
در روزهای گذشته، درز و انتشار بخش‌هایی از دو ویدیوی تقطیع شده از بند زنان زندان اوین که به نظر می‌رسد مربوط به سال ۱۴۰۲ باشد، در شبکه‌های اجتماعی بحث‌برانگیز شد.
در این ویدیوها، شماری از زنان زندانی سیاسی و عقیدتی از جریان‌های مختلف، آواز می‌خوانند و شادمانه می‌رقصند.
ایرایی در نامه‌اش درباره «معصومه زارعی»، زنی که حدود یک‌سال با او در زندان آمل هم‌اتاقی بود، نوشت: «چند روز بعد قرار بود اعدامش کنند، اما با شوری وصف‌ناشدنی بچه‌ها را که پنهانی اشک می‌ریختند، از تخت‌ها بیرون کشید. آهنگ مازندرانی پخش می‌شد. معصومه شمالی نبود، اما مثل بقیه "دریم" می‌رقصید. می‌گفت در زندان و از بچه‌ها یاد گرفته. در اوج اندوه همه شاد بودند.»
ایرایی اردیبهشت ۱۴۰۱ پس از تحمل سال‌ها حبس از زندان آزاد شد اما حدود چهار ماه بعد، در رابطه با خیزش انقلابی «زن، زندگی، آزادی» مجددا بازداشت و این بار با حکم قطعی پنج سال حبس زندانی شد.
ایرایی در نامه خود درباره ایام حبس تازه‌اش نوشت: «بند زنان اوین بعد از شیرین علم‌هولی اولین باری است که دو محکوم به اعدام دارد. پخشان عزیزی و وریشه مرادی که احکامشان صادر شده و نسیمه اسلام‌زهی با نوزادی در زندان و کودکی که بعد از یک سال و نیم از بهزیستی به خانواده تحویل داده شد، در خطر ابلاغ حکمی نگران‌کننده است.»
این زندانی سیاسی با بیان اینکه عزیزی و مرادی سال گذشته بعد از ماه‌ها از انفرادی به بند زنان اوین منتقل شدند، افزود: «حال و هوای بند را عوض کردند. برای بچه‌ها دستمال سر کردی درست کردند، کلاس رقص کردی برگزار کردند. مناسبت‌ها را جشن گرفتند و از مقاومت در مناطقی گفتند که مبارزه رسم و آیین زندگیِ مردمانش است.»
ایرایی که سومین سال از دوران محکومیتش را سپری می‌کند، با بیان اینکه حتی در زندان‌های امنیتی نیز می‌توان فضای اختناق را شکست، اضافه کرد زندانیان سیاسی با وجود سال‌ها حبس همواره تلاش می‌کنند راه عبور از محدودیت‌ها را پیدا کنند و به یکدیگر یاد بدهند.
پیش از این مهناز طراح، فعال سیاسی محبوس در زندان اوین، با نوشتن نامه‌ای در واکنش به برخی انتقادها از ویدیوی رقص شماری از زنان زندانی یادآور شد: «ما را قضاوت می‌کنید و نمی‌دانید پیش از شما، از سوی قضات جمهوری اسلامی همین‌طور ناعادلانه قضاوت شده‌ایم.»
محبوبه رضایی، زندانی سیاسی هم‌بند ایرایی، نیز ۱۵ دی‌ماه در نامه‌ای در همین رابطه نوشت: «از زندان اوین و با صدای بلند فریاد می‌زنم حکومتی که مجیدرضاها و نیکاها را به قتل رسانده، با هیچ رقصی سفیدرو نخواهد شد.»
ایرایی در پایان نامه خود با اشاره به اینکه در بازداشتگاه‌های جمهوری اسلامی بسیاری شکنجه شدند، مورد تجاوز قرار گرفتند یا به قتل رسیدند، افزود: «شرایط مبارزه همیشه و برای همه‌مان یکسان نیست، اما مهم این است که ایستادگی‌مان از یک جنس است.»